8 years ago · Sofia Koufopoulou ·
Καρκίνος και ψυχολογία: Η επίδραση των λέξεων στις ψυχές των ανθρώπων
Ο Οκτώβριος έχει θεσμοθετηθεί διεθνώς ως ο ‘Μήνας Πρόληψης & Ενημέρωσης για τον καρκίνο του μαστού’. Αλήθεια, πόσο καλά ενημερωμένοι είμαστε; Ο καρκίνος του μαστού, όπως και άλλες μορφές του καρκίνου, σήμερα μπορεί να αντιμετωπιστεί. Αν είναι έτσι ( που έτσι είναι) γιατί χρησιμοποιούμε συχνά τον όρο “επάρατη νόσος”;
Οι λέξεις έχουν πολύ μεγάλη δύναμη. Είναι εκείνες που δυναμώνουν ή φοβίζουν τις ψυχές των ανθρώπων. Ασθενών και μη. Πόσο μάλιστα όταν εκφέρονται στο δημόσιο λόγο. Άραγε πώς πρέπει να τις χειρίζονται τα μέσα μαζικής ενημέρωσης; Μας ευσιαθητοποιούν ή απλά, προκαλούν τρόμο; Καθημερινά, η ψυχολόγος Σοφία Κουφοπούλου προσφέρει ψυχολογική υποστήριξη σε ανθρώπους που εμπλέκονται με καρκίνο. Την αναζητήσαμε για να δώσει απάντηση στις απορίες μας.
-Πώς πρέπει να χειρίζονται τα μέσα ενημέρωσης τα θέματα που αφορούν τον καρκίνο; Ευαισθητοποιούν ή τρομοκρατούν το κοινό; Ποιο ρόλο παίζουν οι λέξεις που χρησιμοποιούνται;
Ο ρόλος των ΜΜΕ έχει χάσει λίγο το νόημά του. Όπως λέει ο τίτλος ΜΜΕ στοχεύει στην ενημέρωση του κοινού. Δηλαδή στην παρουσίαση των γεγονότων ακριβώς όπως έχουν χωρίς την πρόκληση έντονου συναισθήματος. Συχνά όταν ανακοινώνεται ο θάνατος γνωστού προσώπου λέγεται ότι πέθανε από την «επάρατη νόσο», από «το κακό», από «τη χρόνια μάχη με την κακιά ασθένεια». Όταν κάποιος πεθαίνει από εγκεφαλικό, από άνοια, από σκλήρυνση κατά πλάκας και ταλαιπωρείται χρόνια γιατί δεν λένε χρόνια μάχη; Αυτό και μόνο προκαλεί τρόμο και δημιουργείται η εντύπωση ότι σε όποιον χτυπήσει ο καρκίνος την πόρτα ταυτόχρονα του χτυπάει και ο θάνατος την πόρτα. Σίγουρα έχει αυξηθεί ο κόσμος που νοσεί από καρκίνο και υπάρχουν μορφές καρκίνου που δεν μπορούν να θεραπευτούν, υπάρχουν όμως και πολλοί επιζώντες του καρκίνου. Και είναι σημαντικό να έχουμε γνώση και των δύο πλευρών του νομίσματος.
-Υπάρχουν κανόνες για το πώς πρέπει να μιλάμε για τέτοια θέματα;
Δεν υπάρχουν κανόνες για τα λόγια που πρέπει να χρησιμοποιούμε, αρκεί να λέμε τα πράγματα όπως έχουν και ταυτόχρονα να μιλάμε με την ψυχή μας, να είμαστε δίπλα στο συνάνθρωπό μας.
-Για ποιους λόγους έχουμε αυτή την «τρομοκρατία», πιστεύετε;
Ο λόγος της τρομοκρατίας νομίζω είναι αυτονόητος γιατί έτσι αυξάνεται η τηλεθέαση, οι περισσότερες πωλήσεις περιοδικών και εφημερίδων. Ο κόσμος από το φόβο και την αγωνία μελετάει οτιδήποτε σχετίζεται με την υγεία χωρίς πολλές φορές να επεξεργαστεί ο ίδιος την πληροφορία αλλά να θεωρήσει ότι ισχύει καθώς το διάβασε στο τάδε περιοδικό ή το είδε στην τάδε εκπομπή και αφού άκουσε ότι ο καρκίνος είναι «ανίατη ασθένεια» άρα ισχύει. Έτσι η τρομοκρατία προκαλείται όχι μόνο από τον τρόπο που αναφέρεται ο καρκίνος ως ασθένεια αλλά και από το γεγονός ότι απουσιάζει από τηλεοπτικές εκπομπές με θέματα υγείας το θέμα του καρκίνου. Έτσι δεν έχει εξοικειωθεί ο κόσμος με αυτή την ασθένεια όπως με άλλες με αποτέλεσμα όταν εμφανιστεί στο γείτονα, στο φίλο, στο συγγενή και πόσο μάλλον στον ίδιο να μην ξέρει πώς να το διαχειριστεί. Αρχικά να μην ξέρει τι σημαίνει έχω καρκίνο, τι συμβαίνει στο σώμα του, ποια είναι η θεραπεία και η άγνοια προκαλεί μόνο φόβο. Πόσο σημαντικό θα ήταν να υπήρχε ενημέρωση για το τι είναι ο καρκίνος, για την πρόληψη, την αντιμετώπιση, ιατρική και ψυχολογική. Κάποιες φορές με ρωτούν εάν είναι μεταδοτική ασθένεια, όχι δεν είναι μεταδοτική. Και το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι «να μη μάθει ο κόσμος» π.χ. ότι ο γονιός, ο σύζυγος έχει καρκίνο αλλά να το βιώνει μόνος του και έτσι ο φόβος, ο πόνος να μεγαλώνει.
– Μπορεί ο κακός χειρισμός από τα μέσα να δημιουργεί τόσο μεγάλο φόβο ώστε ο κόσμος να αποφεύγει ακόμα και την πρόληψη με ειδικό, μη τυχόν τον βρει το «μεγάλο κακό»…;
-Φυσικά όταν δεν υπάρχει γνώση, και μόνο με το φόβο της πιθανής διάγνωσης αποφεύγει κανείς να κάνει προληπτικές εξετάσεις. Μην ξεχνάμε όμως ότι η πρόληψη σώζει και είναι σημαντικό να περάσει στη νοοτροπία του κόσμου ο ετήσιος ιατρικός έλεγχος. Παράδειγμα για τις γυναίκες η ψηλάφηση μαστού, το τεστ ΠΑΠ.
-Πιστεύετε ότι η αποκάλυψη από αναγνωρίσιμα πρόσωπα, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης βοηθά; Το παράδειγμα της Τζολί ας πούμε…
-Σημασία έχει η ειλικρίνεια και ο στόχος της αποκάλυψης. Εάν κάποιος νιώθει ότι θέλει να μιλήσει για αυτό και μοιραστεί ειλικρινά την εμπειρία του, τα δικά του συναισθήματα και τις σκέψεις που κάνει, σίγουρα θα βοηθήσει και όποιον άλλον το βιώνει, καθώς θα νιώσει ότι δεν είναι μόνος του, ότι δεν είναι παράλογες οι σκέψεις και οι φόβοι του. Είμαστε όλοι άνθρωποι και έχουμε ανάγκη να μοιραστούμε την αλήθεια μας.
Συνέντευξη Γιώργος Κολέτσος
Σ’ αυτή τη μάχη δεν είσαι μόνος…
Το να υποστηριχτεί κάποιος από τον επαγγελματία ψυχικής υγείας δε σημαίνει αυτομάτως ότι είναι τρελός. Μάλιστα, θα λέγαμε ότι όταν κάποιος ασθενής με καρκίνο αναζητήσει ψυχολογική βοήθεια, τότε αυτό έχει να κάνει με υγιή μέρη του ψυχισμού του… Ειδικοί της ψυχικής υγείας, είναι διαθέσιμοι να σας παρέχουν την υποστήριξη που ενδεχομένως χρειάζεστε!