7 years ago · Sofia Koufopoulou ·
Τι είναι το Ψυχόδραμα και πώς θα με βοηθήσει;
Εμπνευστής του ψυχοδράματος είναι ο ψυχίατρος Jacob Levy Moreno (1889 – 1974). Το 1922 δημιουργεί στη Βιέννη το «αυτοσχέδιο θέατρο», αυτοσχέδιες παραστάσεις όπου οι ηθοποιοί και το κοινό διαδραματίζουν στη σκηνή διάφορα γεγονότα της καθημερινής επικαιρότητας. Έτσι, συνειδητοποιεί ότι τα άτομα αντιλαμβάνονται καλύτερα τις εμπειρίες και τα συναισθήματά τους και διατυπώνει τις έννοιες του αυθορμητισμού και της δημιουργικότητας. Αυθορμητισμός για το Moreno σημαίνει να κάνω την κατάλληλη κίνηση, την κατάλληλη στιγμή, ώστε οι πράξεις μου να είναι σε αρμονία με τις ιδέες μου. Δημιουργικότητα υπάρχει μόνο με τη βοήθεια του αυθορμητισμού. Με αυτό τον τρόπο διαφοροποιεί τον αυθορμητισμό από τον παρορμητισμό, όπου ο δεύτερος δεν περιλαμβάνει καθόλου τη δημιουργικότητα. Παράλληλα, αναπτύσσει τις αρχές της κοινωνιομετρίας και όλα αυτά το 1934 τα καταγράφει στο βιβλίο «Who shall survive?». Αργότερα, διατυπώνει τη θεωρία ρόλων και τις τεχνικές που βοηθούν στη θεραπευτική διαδικασία, και τέλος ονομάζει αυτή τη μορφή ομαδικής θεραπείας, Ψυχόδραμα.
Τι είναι το ψυχόδραμα;
Το ψυχόδραμα αποτελεί ένα είδος ομαδικής ψυχοθεραπείας, μία μέθοδο ανάπτυξης της προσωπικότητας. Στην ουσία είναι μία φιλοσοφία ζωής, ένας τρόπος να ζεις την καθημερινότητά σου στο εδώ και τώρα, να αποκτάς επίγνωση της λειτουργίας σου, να είσαι παρών με τον εαυτό σου και με τους άλλους.
Προϋποθέσεις της ομαδικής ψυχοδραματικής συνάντησης
Η μέθοδος του ψυχοδράματος χρησιμοποιεί τα εξής εργαλεία:
Α. τη σκηνή: αποτελεί μέρος της αίθουσας που βρίσκεται μπροστά από τους συμμετέχοντες οι οποίοι κάθονται σε ημικύκλιο.
Β. τον πρωταγωνιστή: αποτελεί το άτομο που εκφράζει στη σκηνή αυθόρμητα το συναίσθημά του και εκδραματίζει το θέμα που τον απασχολεί
Γ. το συντονιστή: είναι ο θεραπευτής που ζεσταίνει τα μέλη της ομάδας στο θέμα τους και καθοδηγεί τον πρωταγωνιστή με τη χρήση κατάλληλων τεχνικών να συνειδητοποιήσει τον τρόπο λειτουργίας του.
Δ. τα βοηθητικά «εγώ»: είναι τα άτομα που ο πρωταγωνιστής τους δίνει κάποιο ρόλο να παίξουν στη σκηνή
Ε. το κοινό: είναι τα υπόλοιπα άτομα της ομάδας που παρακολουθούν την εκδραμάτιση
Το περιεχόμενο της ομαδικής ψυχοδραματικής συνάντησης
Η ψυχοδραματική συνάντηση περιλαμβάνει τρία μέρη: το ζέσταμα, το παιχνίδι και τη συζήτηση. Στο ζέσταμα ο συντονιστής με τη χρήση τεχνικών προθέρμανσης ενεργοποιεί τα μέλη να «ζεσταθούν» στο θέμα τους κι έτσι αναδύεται το κεντρικό θέμα της ομάδας και το άτομο που το αντιπροσωπεύει και που θα αποτελέσει τον πρωταγωνιστή της συγκεκριμένης συνάντησης. Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, ο πρωταγωνιστής εκφράζει στη σκηνή το θέμα του, βάζοντας τα βοηθητικά «εγώ» να παίξουν ρόλους από τα οικεία του πρόσωπα και ο συντονιστής με τη χρήση θεραπευτικών τεχνικών οδηγεί τον πρωταγωνιστή στο να δει ουσιαστικά τον εαυτό του και πώς λειτουργεί στις σχέσεις του. Ακολουθεί η συζήτηση όπου ο καθένας μοιράζεται τα συναισθήματα και τις σκέψεις που αναδύθηκαν είτε παρακολουθώντας την εκδραμάτιση είτε συμμετέχοντας ως βοηθητικό «εγώ».
Πώς εφαρμόζεται στις ατομικές συνεδρίες;
Με παρόμοιο τρόπο στην ατομική συνεδρία έχει τη δυνατότητα το άτομο να εκφραστεί στη σκηνή χρησιμοποιώντας διάφορα αντικείμενα του χώρου. Είτε ατομικά είτε ομαδικά, είτε χρησιμοποιώντας τη σκηνή είτε όχι, είτε με λεκτικό τρόπο είτε με μη λεκτικό τρόπο, εφαρμόζεται η φιλοσοφία του ψυχοδράματος και οι τεχνικές της.
Ποιες τεχνικές χρησιμοποιεί;
Ο Renouvier συνεργάτης του Moreno μέτρησε 350 τεχνικές. Οι τρεις, όμως, βασικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται είναι η τεχνική του σωσία (double), ο καθρέφτης (mirroring) και η αντιστροφή των ρόλων (role reversal). Ο σωσίας είναι ένα μέλος της ομάδας, το οποίο παίρνει το ρόλο του πρωταγωνιστή δίπλα του, δηλαδή αντανακλά τη σωματική στάση του πρωταγωνιστή, τα ίδια συναισθήματα και τις ίδιες σκέψεις. Με αυτό τον τρόπο ο πρωταγωνιστής αποκτά επαφή με τον εαυτό του, καθώς επικοινωνεί μαζί του με ενσυναίσθηση. Στην τεχνική του καθρέφτη ένα μέλος της ομάδας παρουσιάζει τη στάση και τη συμπεριφορά του πρωταγωνιστή σχετικά με το θέμα που έχει φέρει στην ομάδα. Έτσι, ο πρωταγωνιστής από έξω, σαν σε καθρέφτη παρακολουθεί τη συμπεριφορά του, με αποτέλεσμα να έρχεται αντιμέτωπος με τον εαυτό του. Η διαδικασία της αντιστροφής των ρόλων περιλαμβάνει την ανταλλαγή σωματικής στάσης του ενός με κάποιον άλλον, ενώ και οι δύο παίρνουν ο ένας τον ρόλο του άλλου και τον εξερευνούν. Με αυτόν τον τρόπο ένα άτομο μπορεί να δει αποτελεσματικά τον εαυτό του μέσα από τα μάτια ενός άλλου.
Σε ποιους απευθύνεται;
Απευθύνεται σε όποιον θέλει να αναπτύξει τον εαυτό του, να έρθει σε επαφή με αυτά που τον απασχολούν και να διερευνήσει περισσότερο τη λειτουργία του στις διαπροσωπικές του σχέσεις.
Μπορεί να εφαρμοστεί σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες και σε διάφορα πλαίσια, πέρα από το ιδιωτικό γραφείο του ψυχοδραματιστή, σε εργασιακούς χώρους και σχολεία.