8 years ago · Sofia Koufopoulou ·
Το πένθος στη ζωή μας
Το πένθος, το αίσθημα δηλαδή της απώλειας είναι μία φυσιολογική αντίδραση που βιώνουμε για διαφορετικούς λόγους και με διαφορετικούς τρόπους σε διάφορες στιγμές της ζωής μας. Ξεκινώντας ακόμη και από την παιδική ηλικία όταν το παιδί πηγαίνει πρώτη φορά στο σχολείο, βιώνει τον αποχωρισμό από τη μητέρα του. Αργότερα, η πρώτη ερωτική απογοήτευση στην εφηβική ηλικία, αποτελεί επίσης μία μορφή πένθους. Επομένως, πένθος βιώνει κανείς όταν χάνει κάτι που αγαπάει, είτε είναι μία σχέση, είτε η εργασία ή ο θάνατος αγαπημένου προσώπου και αυτό μπορεί να συμβαίνει με τρόπο βίαιο, απότομο ή με τρόπο σταδιακό.
Το κοινό στοιχείο όλων των ειδών απώλειας είναι ο τρόπος αντίδρασης, τα στάδια δηλαδή που περνάει κανείς μέχρι να φτάσει στο σημείο να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες. Βέβαια δε σημαίνει ότι όλοι περνούν από όλα τα στάδια ούτε ότι όλοι τα βιώνουν με την ίδια σειρά, την ίδια ένταση και την ίδια διάρκεια. Ακόμη και ο ίδιος άνθρωπος βιώνει την κάθε απώλεια με διαφορετικό τρόπο. Ο τρόπος λοιπόν που βιώνουμε την απώλεια εξαρτάται από την προσωπικότητά μας, το είδος της απώλειας και τις προηγούμενες εμπειρίες μας.
Τα στάδια του πένθους
Το πρώτο στάδιο αποτελεί την άρνηση του γεγονότος. Όταν δεν αντέχουμε στο άκουσμα της δυσάρεστης πληροφορίας, η πρώτη αντίδραση είναι το σοκ, το μούδιασμα και να αρνηθούμε αυτό που συνέβη γιατί δεν αντέχουμε να το διαχειριστούμε. Έτσι σε επίπεδο συμπεριφοράς εμφανίζεται η αποδιοργάνωση και η αδυναμία εκτέλεσης των καθημερινών δραστηριοτήτων. Στη συνέχεια έρχεται ο θυμός, ο οποίος μπορεί να στραφεί προς την οικογένεια, τους φίλους, το πρόσωπο που έφυγε ακόμη και το Θεό. Συχνά η φράση που χρησιμοποιούμε είναι «γιατί να συμβεί σε εμένα αυτό». Στο επόμενο στάδιο της διαπραγμάτευσης, σκεφτόμαστε τι θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει ώστε να αποφευχθεί η απώλεια. Έτσι δημιουργούνται τύψεις και ενοχές. Έπειτα ακολουθεί το στάδιο της κατάθλιψης όπου η συνειδητοποίηση της απώλειας φέρνει έντονη θλίψη, κλάμα, διαταραχές στον ύπνο, στην όρεξη, προβλήματα συγκέντρωσης και μνήμης, απόσυρση από δραστηριότητες και έλλειψη ελπίδας για το μέλλον. Το τελευταίο στάδιο είναι η αποδοχή της νέας πραγματικότητας όπου αρχίζουμε σταδιακά να έχουμε αισιοδοξία και επιθυμία για ζωή.
Πέρα από τα στάδια, η βασική διεργασία του θρήνου είναι η ανακατασκευή νοήματος. Η απώλεια αποτελεί ένα γεγονός που διαταράσσει όσα θεωρούμε δεδομένα στη ζωή και κλονίζει τις πεποιθήσεις μας. Ένα από τα βασικά συναισθήματα είναι η αδυναμία που νιώθουμε να ελέγξουμε τις καταστάσεις και ότι κάποια ανώτερη δύναμη, η τύχη, ο Θεός καθορίζει τη ζωή μας. Παρόλα αυτά, ο θρήνος αποτελεί μία ενεργή διαδικασία γιατί μας αναγκάζει να πάρουμε κάποιες αποφάσεις όπως αν θα εστιάσουμε στην ίδια την απώλεια και τα οδυνηρά συναισθήματα που βιώνουμε ή στην αποκατάσταση της ζωής μας, στην προσαρμογή της νέας πραγματικότητας. Ερχόμαστε λοιπόν αντιμέτωποι με υπαρξιακά ζητήματα και καλούμαστε να δώσουμε τις δικές μας μοναδικές απαντήσεις για το νόημα της ζωής και πώς αξίζει να ζούμε.
Πώς μπορείς να διαχειριστείς το πένθος
Είναι σημαντική η έκφραση των συναισθημάτων και των σκέψεων καθώς και το κλάμα που πολλοί αποφεύγουν είναι ιδιαίτερα ανακουφιστικό. Επίσης μπορείς να ζητήσεις βοήθεια από το φιλικό και οικογενειακό περιβάλλον το οποίο σίγουρα θα είναι πρόθυμο να σταθεί δίπλα σου με τον τρόπο που το έχεις ανάγκη. Είναι σημαντικό να νιώθεις ότι κάποιος μπορεί να σε ακούσει. Η απώλεια προσφέρει την ευκαιρία να επανεξετάσεις τις προτεραιότητες που έχεις στη ζωή σου και τη δυνατότητα αλλαγών. Τέλος αυτό που μπορείς να κάνεις για τον εαυτό σου είναι απλά να τον φροντίσεις με σωστή διατροφή, σωματική άσκηση και κάποια καινούρια δραστηριότητα.
Πότε πρέπει να ζητήσεις βοήθεια
Παρόλο που στην απώλεια είναι φυσιολογικά τα συναισθήματα του πόνου και της μοναξιάς που αναδύονται υπάρχει ένα σημείο στο οποίο η αναζήτηση βοήθειας είναι ωφέλιμη ή ακόμη και αναγκαία. Το σημείο αυτό είναι όταν υπάρχουν σκέψεις αυτοκτονίας, έντονη απελπισία και μεγάλη ενοχή για πράγματα που έκανες ή δεν έκανες πριν την απώλεια. Επίσης, σωματικά συμπτώματα όπως πόνους ή απώλεια βάρους καθώς και σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητας, αποτελούν σημάδια αναγκαιότητας βοήθειας από ειδικό ψυχικής υγείας.
Βιβλιογραφία
Robert A. Neimeyer, (2006), Ν’ αγαπάς και να χάνεις: Αντιμετωπίζοντας την απώλεια, Αθήνα